اگر به دنبال راهکارهای کاهش استرس هستید، میتوانید این روش بسیار ساده اما موثر را امتحان کنید: تکنیکی به نام ویم هاف (Wim Hof) که نوعی تمرین تنفسی کوتاه ده دقیقهای است.
انجام این تمرین سه مزیت مهم به همراه دارد:
در این تکنیک، با تنظیم تنفس سبب افزایش میزان اکسیژن خون و کاهش دیاکسید کربن میشوید.
مراحل تکنیک به این شرح است:
۱- یک دم «عمیق» سریع از طریق بینی انجام میدهید.
۲- سپس یک بازدم سریع از طریق دهان انجام داده و بلافاصله بعد از آن یک دم عمیق دیگر انجام میدهید.
۳- این کار را برای ۳۰ بار تکرار میکنید.
۴- در پایان تنفس سیاُم، بازدم را تا ۹۰ درصد ظرفیت ریه انجام داده و تا جایی که میتوانید نفستان را حبس میکنید.
۵- بعد از اینکه احساس کردید بیش از این امکان نگه داشتن نفس را ندارید، یک دم عمیق انجام میدهید و پیش از بازدم، ۱۵ ثانیه صبر میکنید.
مراحل یک تا پنج را برای سه بار تکرار کنید که جمعا حدود ۱۰ دقیقه طول میکشد. هنگام تنفس سعی کنید تا جای ممکن از دیافراگم استفاده کنید و تنفستان عمیق باشد. یک علامت مهماش این است که شکمتان هنگام تنفس حرکت کند. ضمنا اگر بینی شما دچار گرفتگی است، میتوانید از دهان تنفس کنید. هنگام اجرای این تکنیک بهتر است دراز بکشید.
در یوتیوب میتوانید این تمرین را با راهنمایی و صدای خود آقای ویم هوف انجام دهید. پیشنهاد میکنم آن را ببینید تا بهتر متوجه توضیحات داده شده بشوید.
به نظر ساده میآید اما انجام این تکنیک در شروع برای برخی افراد دشوار است. بنابراین به تدریج و با تمرین در آن بهتر میشوید. ضمنا جالب است بدانید این تکنیک ساده باعث تقویت سیستم ایمنی هم میشود و چند پژوهش علمی هم در این مورد انجام شده.
آیا انجام این تمرین عوارضی هم دارد؟ برخی افراد ممکن است در حین تمرین دچار احساس سبکیسر، احساس گزگز در انگشتان و حتی حس کاهش هوشیاری بکنند! اما نگران نباشید این احساسات موقتی هستند و ضرری ندارد. ضمن اینکه برخی افراد از تجربه آنها لذت میبرند!
این روش توسط شخصی به همین نام یعنی ویم هافمن ابداع شده که یک ورزشکار آلمانی است و به «مرد یخی» مشهور است و روی تاثیر مثبت آب سرد هم تاکید زیادی دارد. ما هم قبلا در اثراث مثبت دوش آب سرد صحبت کرده بودیم.
دکتر علی اصغر هنرمند
نخستین کاری که بعد از بیدار شدن از خواب انجام میدهید، چیست؟ پاسختان هر چه باشد برایتان یک پیشنهاد مهم دارم:
بهترین کاری که میتوانید برای افزایش بهرهوری، سلامت روان و تنظیم خواب شب بعد انجام دهید، این است که خودتان را برای دقایقی در معرض نور خورشید قرار دهید.
این یکی از سادهترین اما در عین حال موثرترین راهکارهایی است که به افزایش کیفیت زندگیمان کمک زیادی میکند. به نظر باورنکردنی میآید اما مشاهده نور خورشید در ابتدای روز، باعث افزایش ۵۰ درصدی ترشح هورمون کورتیزول، اپینفرین و دوپامین در بدن میشود.
نتیجهاش افزایش قابل توجه انرژی، تقویت سیستم ایمنی و بهبود موود است. ضمن اینکه با تنظیم ریتم شبانهروزی، سبب میشود که شب بعد هم کیفیت خواب بالاتری داشته باشید.
اگر هوا آفتابی است، بعد از بیدار شدن به مدت حدود ۵ دقیقه سوی خورشید نگاه کنید (البته نباید مستقیما به خود خورشید نگاه کنید، چون برای چشم مضر است) اما به آسمان و به جهت خورشید نگاه کنید.
اگر هوا نیمهابری است، باید این زمان را به حداقل ۱۰ دقیقه افزایش دهید. در صورت تمامابری یا بارانی بودن هوا باید به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه خودتان را در معرض نور خورشید قرار دهید.
بهتر است این کار را طی یک ساعت ابتدایی بعد از بیدار شدن از خواب انجام بدهید. ترجیحا طی ۱۵ دقیقا ابتدایی بعد از بیدار شدن. مثلا میتوانید چای یا قهوهتان را در مقابل نور خورشید بنوشید.
نگاه کردن از پشت پنجره یا شیشه خودرو به اندازه کافی موثر نیست و باید پنجره را باز کنید.
در این فرایند هدف اصلی وارد شدن حجم زیادی از نور به چشم است. بنابراین نباید از عینک آفتابی استفاده کنید. اما استفاده از عینک طبی و لنز طبی نهتنها مشکلی ندارد، بلکه کمککننده است.
بهتر است این کار را پیش از ظهر و در بازه زمانی انجام دهید که خورشید هنوز به صورت مورب به سمت شما میتابد.
اگر جزو سحرخیزان هستید و مثلا ۴ صبح بیدار میشوید، بعد از بیدار شدن، محیط را تا جای ممکن با کمک لامپ روشن کنید و بعد از طلوع خورشید هم خودتان را در معرض نور خورشید قرار دهید. توجه کنید که هیچ منبع نور مصنوعی آنقدر قوی نیست که مکانیسم ترشح کورتیزول را فعال کند.
دکتر علی اصغر هنرمند
اطلاعات بیشتر:
در یک نظرسنجی پرسیدیم «آیا هنگام انجام یک کار نیازمند تمرکز، به موسیقی گوش میکنید؟»
جالب اینجاست که نزدیک ۶۰ درصد شرکتکنندگان اعلام کردند برای تمرکز «سکوت» را ترجیح میدهند و حدود ۲۵ درصد نیز موسیقی بدون کلام و ۱۵ درصد نیز موسیقی با کلام گزینه انتخابیشان بود.
وجود طرفداران بیشتر برای «سکوت» بهانهای شد تا کمی بیشتر در مورد وایتنویز (white noise) صحبت کنیم. احتمالا با وایتنویز آشنا هستید. اما ابتدا تعریفش را با هم مرور میکنیم و بعد سراغ نکاتی میرویم که کمتر شناختهشده هستند.
وایتنویز صداهایی تکراری و در فرکانسهایی مشخص هستند که سبب افزایش آرامش و تمرکز ما میشوند. صداهایی مانند برفک تلویزیون، کولر، پنکه یا امواج دریا. به همین خاطر این صداها هنگام مطالعه و کار مورد استفاده قرار میگیرند. البته تاثیر آن در همه یکسان نیست و در برخی افراد چنین تاثیری ندارد.
یک کاربرد مهم دیگر وایتنویز برای پوشاندن صداهای محیطی است. اگر در فضایی کار میکنید که دارای آلودگی صوتی است، میتوانید با پخش وایتنویز، کاری کنید صداهای اطراف کمتر به گوش شما برسند و یک جور محیط ایزوله برای خودتان ایجاد کنید.
خواب و وایت نویز
بررسیهای مختلف نشان داده وایتنویز میتواند کیفیت و عمق خواب را افزایش دهد. بهویژه برای افرادی که در محیط خوابشان با سروصداهای بیرون (مثلا صدای ترافیک) مواجه هستند. جالب است بدانید یک سری دستگاههای اختصاصی تولید وایتنویز هم برای اتاق خواب وجود دارد که چند نمونه را مشاهده میکنید.
بعضی از افراد هم که در «بهخواب رفتن» دچار مشکل هستند از وایتنویز برای شرطیسازی مغز استفاده میکنند. یعنی در ابتدای خواب، یک وایتنویز خاص را پخش میکنند (اما آن را تنظیم میکنند که مثلا بعد از یک ساعت قطع شود). با این کار مغزمان با شنیدن وایتنویز، شرطی شده و آماده خواب میشود! این روش در کودکان هم موثر است.
جالب است بدانید در پزشکی هم از وایتنویز استفاده میشود: یک کاربرد آن برای کمک به کسانی است که مبتلا به وزوز گوش (tinnitus) هستند و سبب پوشاندن صدای مزاحم میشود. ضمنا نشان داده شده وایتنویز روی افزایش تمرکز افراد بیشفعال هم موثر است.
اپلیکیشن تولید وایتنویز
برای شنیدن وایت نویز داشتن یک اسپیکر و یک اپلیکیشن کفایت میکند و نیاز به دستگاه اختصاصی نیست. یکی از محبوبترین آنها این اپلیکیشن است که دارای مجموعه متنوعی است و میتوانید بسته به سلیقهتان، از بینشان انتخاب کنید:
تاثیر روی مغز؟
ممکن است وایتنویز روی تمرکز و خواب شما تاثیر مثبت داشته باشد. اما در استفاده از آن نباید زیادهروی کنیم. چون نشان داده شده گوشکردن طولانی مدت به آن میتواند روی بخش شنوایی مغز تاثیر گذار باشد. البته در این مورد هنوز شواهد کافی وجود ندارد و به تحقیقات بیشتری نیاز است اما هر چیز به اندازهاش خوب است.
سه نکته پایانی:
۱- صدای وایتنویز را نباید زیاد بلند کنیم و از ۵۰ دسیبل بیشتر نشود که معادل صدای دوش آب است.
۲- در صورت استفاده برای کودک، منبع صدا حداقل ۲ متر با محل خواب فاصله داشته باشد.
۳- اگر مطلب مفید بود، لطفا آن را با دیگران بهاشتراک بگذارید :)
علیاصغر هنرمند