بسیاری افراد «کمبود اراده» را به عنوان یکی از موانع اصلی عدم پیشرفت و حرکت به سوی تغییر عنوان می‌کنند. خیلی اوقات کاری را شروع می‌کنیم اما در ادامه با کمبود اراده برای تکمیل آن مواجه می‌شویم.

آیا اراده یک منبع محدود است یا نامحدود؟

یکی از مشهورترین تعاریف «اراده» به این شرح است: توانایی مقاومت در برابر وسوسه‌های کوتاه مدت با هدف رسیدن به اهداف بلند مدت.

گاهی اوقات اراده ما قوی‌ است و گاهی اوقات انگار ضعیف می‌شود. حتما این جمله مشهور را شنیده‌اید که می‌گوید «اراده مانند عضله‌ است، با استفاده بیش از حد خسته می‌شود و با تمرین قوی‌تر.»

اجازه دهید یک تحقیق جالب را برایتان تعریف کنم: در سال ۱۹۹۸ محققان دو گروه را وارد یک اتاق کردند که عطر شیرینی تازه پخته شده تمام فضا را پُر کرده بود. روی میز هم یک بشقاب شیرینی و یک بشقاب تربچه قرار داشت!

به گروه اول گفته شد از شیرینی‌ها بخورند اما گروه دوم باید فقط تربچه می‌خوردند. سپس به دو گروه گفتند در یک آزمون ۳۰ دقیقه‌ای برای حل نوعی پازل هندسی دشوار شرکت کنند.

افراد گروهی که تربچه خورده بودند، به طور متوسط بعد از حدود ۸ دقیقه دست از تلاش برای حل پازل برمی‌داشتند و تسلیم می‌شدند. در حالی که این میانگین برای گروه شیرینی خور‌ها حدود ۱۹ دقیقه بود.

نتیجه‌گیری این بود: افرادی که بخشی از ظرفیت اراده‌شان را صرف مقاومت در برابر خوردن شیرینی کرده‌بودند، در آزمون با کمبود اراده مواجه شدند و تلاش کمتری کردند.
بعد از این تحقیق هم بررسی‌های زیاد دیگری نتایج مشابهی را نشان داده است.

جالب است بدانید چیزهای زیادی می‌توانند باعث تخلیه اراده ما شوند. مثلا هنگامی که خودمان را مجبور می‌کنیم در برخورد با یک همکار بی‌نزاکت همچنان محترمانه برخورد کنیم و یا به شخصی که از آن خوشمان نمی‌آید لبخند می‌زنیم. در واقع بسیاری از رویدادهای‌ اجتماعی (به ویژه برای افراد درون‌گرا) باعث تخلیه بخشی از ظرفیت اراده ما می‌شوند.

یک علت دیگر هم کمبود سوخت است, مغز ما در عین قدرت بالا، مصرف سوخت بسیار زیادی هم دارد و می‌توانید آن را با اتوموبیل‌های هامر بزرگ مقایسه کنید! با این تفاوت که مغز ما به جای بنزین از قند کلوگز به عنوان سوخت استفاده می‌کند.

بررسی‌های متعدد دیگری هم نشان داده کاهش قند خون باعث کاهش قدرت اراده می‌شود. البته لطفا با خواندن این جمله نتیجه‌ نگیریم که باید شیرینی و شکلات کنار دست‌مان بگذاریم و قند‌مان را بالا نگه داریم. در این مورد در آینده به طور مفصل صحبت خواهیم کرد که راهکار درستش چیست.

اما تمام صحبت‌هایی که تا اینجا گفتیم یک روی سکه است. طی سال‌های گذشته نتایج جالب دیگری هم به‌دست آمده: اینکه باور‌ها و اعتقادات ما تاثیر عمیقی روی اراده ما دارند.

برای مثال یک تحقیق نشان داد افرادی که معتقدند اراده یک منبع محدود است در مقایسه با افرادی که معتقدند اراده انسان نامحدود است در انجام چالش‌ها زودتر کنار می‌کشند.

مثال دیگر نقش تعریف «هویت» است. افرادی که گیاه‌خواری را شروع می‌کنند برای خودشان هویت گیاه‌خواری را تعریف می‌کنند و معمولا تا زمانی که خودشان را گیاه‌خوار می‌دانند، واقعا گوشت مصرف نمی‌کنند. این را مقایسه کنید با افرادی که در حال ترک سیگار هستند و گاهی اوقات ممکن است در فرایند ترک، باز هم سیگار بکشند.

اگر این دو موضوع را کنار هم بگذاریم نمی‌توانیم یک جمع‌بندی شفاف برسیم و به خاطر اختلاف نظر‌ها هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است. هرچند می‌توانیم این را بگوییم که اراده ما در شرایط گوناگون کم و زیاد می‌شود، اما باورها و تصورات ما هم تاثیر عمیقی روی ظرفیت آن می‌گذارند.

اینجا در مورد «ظرفیت» اراده صحبت کردیم. اما مطالب زیادی در مورد اراده و راهکارهای افزایش آن وجود دارد که در آینده به تدریج سراغشان می‌رویم.

علی‌اصغر هنرمند

برای رسیدن به موفقیت و بهره‌وری، ضروری است که یک اراده‌ی قوی داشته باشیم. همه می‌دانیم که با داشتن یک ذهن مصمم احتمال پیشرفت خودمان را به طور قابل توجهی بیشتر می‌کنیم. اما چطور قدرت اراده خودمان را بیشتر کنیم؟

«اراده» دارای دو بُعد روانی و فیزیولوژیکی است. در این مطلب بزرگراه می‌خواهیم ببینیم چه راهکارهای فیزولوژیکی برای افزایش اراده در دسترس ما است.

۱- خواب به اندازه کافی
کمبود خواب سبب می‌شود هنگام تصمیم‌گیری، توانایی کافی نداشته باشیم. تحقیقات متعدد نشان داده افرادی که روی رژیم غذایی کاهش وزن هستند، در صورت کمبود خواب با احتمال بیشتری رژیم غذایی‌شان را نادیده می‌گیرند. در واقع بخش تصمیم‌گیری مغز انسان در صورت کمبود خواب، به خوبی کار نمی‌کند و در این وضعیت توانایی مقاومت ما در مقابل وسوسه‌ها (مصرف غذا، کشیدن سیگار و…) به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

۲- مدیتیشن
مدیتیشن هم باعث افزایش اراده می‌شود و هم به صورت غیر مستقیم و از طریق افزایش کیفیت خواب به اراده کمک می‌کند. تحقیقات نشان داده انجام مدیتیشن (حتی کوتاه مدت) در طول روز باعث افزایش کمیت و کیفیت خواب شبانه می‌شود.

۳- ورزش
اراده شبیه عضلات بدن است و با تمرین قوی‌تر می‌شود. اما ورزش چگونه روی قدرت اراده ما تاثیر می‌گذارد؟ تحقیقات زیادی روی ابعاد مختلف این موضوع انجام شده و نتایج جالبی به دست آمده است.

برخی از آنها نشان داده‌اند که ورزش باعث تغییر روی توانایی تفکر و تصمیم‌گیری مغز می‌شود و قدرت آن را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر افرادی که به صورت منظم ورزش می‌کنند، احساس اعتماد به نفس و اراده بیشتری دارند چرا که به طور منظم یک فعالیت بدنی را انجام می‌دهند. در کنار آن فعالیت بدنی با افزایش ضربان قلب باعث افزایش جریان خون مغز شده و میزان هوشیاری و دقت را بالا می‌برد.

۴- رژیم غذایی با گلایسمیک ایندکس پایین
ابتدا یک تعریف کوتاه از گلایسمیک ایندکس (Glycemic Index) داشته باشیم: هر غذایی که می‌خوریم باعث افزایش میزان قند موجود در جریان خون می‌شود. برخی غذاها باعث افزایش ناگهانی و بیشتر قند خون می‌شوند و در نتیجه دارای گلایسمیک ایندکس «بالاتری» هستند. غذاهایی مانند شیرینی‌ها و مواد قندی و همینطور کربوهیدرات‌ها مانند برنج و سیب‌زمینی جزو این گروه به حساب می‌آیند.

اما در طرف دیگر برخی غذاها مانند سبزیجات و غلات سبوس‌دار باعث می‌شوند قند خون با سرعت کمتری افزایش پیدا بکند. این مواد دارای گلایسمیک ایندکس «پایین» هستند. گلایسمیک ایندکس، اثر قابل ملاحظه‌ای بر سلامت افراد دارد و اگر به این موضوع علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم در مورد غذاهایی که دارای ایندکس پایین هستند جستجو کنید. اما یکی از تاثیرات مهم آن روی اراده ما است.

تحقیقات متعددی نشان داده افرادی که در رژیم غذایی‌شان مواد دارای گلایسمیک ایندکس پایین مصرف می‌کنند، اراده قوی‌تری دارند. در اینجا نمی‌خواهیم در مورد دلایل علمی آن صحبت کنیم، چرا که خودش یک مقاله مفصل می‌شود. اما همین‌قدر بدانیم که مصرف سبزیجات و کاهش مصرف کربوهیدرات‌ها علاوه بر مزایای متعدد سلامتی، برای اراده‌تان هم بسیار مفید است.

اگر به موضوع افزایش اراده علاقمند هستید، می‌توانید این سخنرانی دکتر کلی مک‌گونیکال را در یوتیوب (به زبان انگلیسی) مشاهده کنید.

دکتر علی‌اصغر هنرمند