در یک نظرسنجی پرسیدیم «آیا هنگام انجام یک کار نیازمند تمرکز، به موسیقی گوش می‌کنید؟»

جالب اینجاست که نزدیک ۶۰ درصد شرکت‌کنندگان اعلام کردند برای تمرکز «سکوت» را ترجیح می‌دهند و حدود ۲۵ درصد نیز موسیقی بدون کلام و ۱۵ درصد نیز موسیقی با کلام گزینه انتخابی‌شان بود.

وجود طرفداران بیشتر برای «سکوت» بهانه‌ای شد تا کمی بیشتر در مورد وایت‌نویز (white noise) صحبت کنیم. احتمالا با وایت‌نویز آشنا هستید. اما ابتدا تعریفش را با هم مرور می‌کنیم و بعد سراغ نکاتی می‌رویم که کمتر شناخته‌شده هستند.

وایت‌نویز صداهایی تکراری و در فرکانس‌هایی مشخص هستند که سبب افزایش آرامش و تمرکز ما می‌شوند. صداهایی مانند برفک تلویزیون، کولر، پنکه یا امواج دریا. به همین خاطر این صداها هنگام مطالعه و کار مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته تاثیر آن در همه یکسان نیست و در برخی افراد چنین تاثیری ندارد.

یک کاربرد مهم دیگر وایت‌نویز برای پوشاندن صداهای محیطی است. اگر در فضایی کار می‌کنید که دارای آلودگی صوتی است، می‌توانید با پخش وایت‌نویز، کاری کنید صداهای اطراف کمتر به گوش شما برسند و یک جور محیط ایزوله برای خودتان ایجاد کنید.

خواب و وایت نویز
بررسی‌های مختلف نشان داده وایت‌نویز می‌تواند کیفیت و عمق خواب را افزایش دهد. به‌ویژه برای افرادی که در محیط خواب‌شان با سروصداهای بیرون (مثلا صدای ترافیک) مواجه هستند. جالب است بدانید یک سری دستگاه‌های اختصاصی تولید وایت‌نویز هم برای اتاق خواب وجود دارد که چند نمونه را مشاهده می‌کنید.

بعضی از افراد هم که در «به‌خواب رفتن» دچار مشکل هستند از وایت‌نویز برای شرطی‌سازی مغز استفاده می‌کنند. یعنی در ابتدای خواب، یک وایت‌نویز خاص را پخش می‌کنند (اما آن را تنظیم می‌کنند که مثلا بعد از یک ساعت قطع شود). با این کار مغزمان با شنیدن وایت‌نویز، شرطی شده و آماده خواب می‌شود! این روش در کودکان هم موثر است.

جالب است بدانید در پزشکی هم از وایت‌نویز استفاده می‌شود: یک کاربرد آن برای کمک به کسانی است که مبتلا به وزوز گوش (tinnitus) هستند و سبب پوشاندن صدای مزاحم می‌شود. ضمنا نشان داده‌ شده وایت‌نویز روی افزایش تمرکز افراد بیش‌فعال هم موثر است.

اپلیکیشن تولید وایت‌نویز
برای شنیدن وایت نویز داشتن یک اسپیکر و یک اپلیکیشن کفایت می‌کند و نیاز به دستگاه اختصاصی نیست. یکی از محبوب‌ترین آنها این اپلیکیشن است که دارای مجموعه متنوعی است و می‌توانید بسته به سلیقه‌تان، از بین‌شان انتخاب کنید:

اندروید  / آی او اس

تاثیر روی مغز؟
ممکن است وایت‌نویز روی تمرکز و خواب شما تاثیر مثبت داشته باشد. اما در استفاده از آن نباید زیاده‌روی کنیم. چون نشان‌ داده شده گوش‌کردن طولانی مدت به آن می‌تواند روی بخش شنوایی مغز تاثیر گذار باشد. البته در این مورد هنوز شواهد کافی وجود ندارد و به تحقیقات بیشتری نیاز است اما هر چیز به اندازه‌اش خوب است.

سه نکته پایانی:
۱- صدای وایت‌نویز را نباید زیاد بلند کنیم و از ۵۰ ‌دسی‌بل بیشتر نشود که معادل صدای دوش آب است.
۲- در صورت استفاده برای کودک، منبع صدا حداقل ۲ متر با محل خواب فاصله داشته باشد.
۳- اگر مطلب مفید بود، لطفا آن را با دیگران به‌اشتراک بگذارید :)

علی‌اصغر هنرمند

مدتی است مفهومی با نام مطالعه بیونیک (Bionic Reading) بین برخی افراد اهل مطالعه طرفدار پیدا کرده است. در این روش حروف کلیدی کلمات را کمی‌ پر‌رنگ‌تر از بقیه حروف می‌کنند و متعقدند با این روش سرعت خواندن بالاتر می‌رود و در وقت ما صرفه‌جویی می‌شود.

ایده مطالعه بیونیک بر اساس این منطق شکل گرفته که سرعت پردازش مغز ما سریع‌تر از بینایی‌مان است. بنابراین اگر برخی حروف را از تمرکز خارج کنیم، سرعت مطالعه افزایش پیدا می‌کند.

مخترع این روش معتقد است که این روش مطالعه برای افراد مبتلا به dyslexia (خوانش‌پریشی) نیز مفید است که تقریبا ۲۰ درصد جامعه به درجاتی از آن مبتلا هستند. البته قبلا یک فونت ویژه این افراد طراحی شده بود که تا حدی عملکردی مشابه همین روش دارد.

افراد مبتلا به خوانش‌پریشی در خواندن کلمات و جملات دچار مشکل هستند و عمدتا دچار کند‌خوانی و مشکل درک مطلب هستند. البته هوش این افراد کاملا طبیعی است و مثلا افراد مشهور زیادی مانند انیشتین، استیون اسپیلبرگ و والت دیزنی به این اختلال مبتلا هستند.

ضمن اینکه به‌نظر می‌رسد برخی افراد بیش‌فعال هم از راهکار مطالعه بیونیک سود می‌برند.

چگونه مطالعه بیونیک را امتحان کنیم؟

در حال حاضر با سه روش می‌توانید این روش مطالعه را امتحان کنید:

۱- سازندگان یک افزونه کروم برای آن تهیه کرده‌اند که متن‌ها را به این شکل تبدیل می‌کند که می‌توانید آن را نصب کنید.

۲- یک مبدل آنلاین هم برای تبدیل فایل‌ها در دسترس شما است که فرمت‌های پرکاربرد TXT, RTF, RTFD, EPUB و DOCX را تبدیل می‌کند.

۳- یک API هم برای برنامه‌نویسان تدارک دیده‌ شده است که از طریق آن می‌توانند متن‌ها را به شکل ظاهری جدید تبدیل کنند که اینجا در دسترس است:

در مورد امکان اجرای روش مطالعه بیونیک برای زبان فارسی مطلبی پیدا نکردیم و نمی‌دانیم این روش‌ آیا برای زبان فارسی هم جواب می‌دهد یا نه. اما اگر برای زبان فارسی نیز اجرایی باشد، احتمالا نتیجه آن چیزی شبیه حالت زیر خواهد بود:

علی‌اصغر هنرمند

احتمالا این تجربه را داشته‌اید که هنگام مطالعه اگر چیزی را با صدای بلند بخوانیم، محتوا را بهتر یاد می‌گیریم. اما بد نیست چند نکته جالب را هم در مورد این روش موثر و مهم یادگیری بدانیم.

هنگام مطالعه، اطلاعات از «مسیر» بینایی و هنگام گوش کردن (مثلا کتاب صوتی) از «مسیر» شنوایی وارد مغز می‌شوند. توانایی یادگیری افراد از «مسیرهای مختلف» یکسان نیست. بعضی افراد از مسیر بینایی و برخی از طریق شنوایی بهتر یاد می‌گیرند.

وقتی چیزی را همزمان می‌بینیم و آن را بر زبان هم می‌آوریم، هر دو مسیر بینایی و شنوایی به صورت همزمان مورد استفاده قرار می‌گیرند و به همین خاطر روی افزایش یادگیری ما تاثیر قابل توجهی دارد.

برخی تحقیقات نشان داده مطالعه با صدای بلند سبب افزایش یادگیری تا ۵۰ درصد می‌شود. ضمن اینکه میزان تمرکز را هم بالا می‌برد. البته این روش برای همه افراد کاربردی نیست و ضمنا در همه جا امکان مطالعه با صدای بلند وجود ندارد. اما اگر تا به حال آن را کمتر امتحان کرده‌اید، ارزش بررسی‌اش را دارد.

علی اصغر هنرمند

در دنیای امروز کمتر کسی است که سرش شلوغ نباشد. بسیاری از ما هر روز با سِیلی از کارها مواجه می‌شویم. این ۱۰ نکته می‌تواند به انجام دادن راحت‌تر کارها بدون اینکه دیوانه شوید، کمک کند:

۱- وظایفتان را یادداشت کنید
هر کار و تعهدی باید نوشته شود. با این کار ذهن شما برای یادآوری انرژی اضافی مصرف نمی‌کند. دیوید آلن در کتاب مهم خود در مورد بهره‌وری با عنوان «GTD»، به این نکته اشاره می‌کند که چگونه کارهای ناتمام، ذهن و روان اشغال می‌کند. در نتیجه شما به مرور خسته‌تر و حواس‌پرت‌تر می‌شوید و بهره‌وری‌تان کاهش می‌یابد. برای آشنایی بیش‌تر با سیستم GTD (بهبود مدیریت کارها و افزایش بهره‌وری) اینجا کلیک کنید.

اولین قدم برای مدیریت زمان این است که به یک سیستم (حتی یک قلم و کاغذ ساده) اعتماد کرده و هر تعهد کوچک و بزرگی را یادداشت کنید.

۲- کارهای خود را از قبل مرور کنید
هر شب کارهای روز بعد را مرور کنید. قبل از ترک محل کار یا رفتن به رختخواب، ۱۰ دقیقه وقت بگذارید و به تعهدات روز بعد نگاه کنید. شاید نیاز باشد تا برای جلسه کاری روز بعد فایلی را از پیش آماده کنید.

- آیا در حال حاضر این فایل در دسترس شماست؟ 

- آیا می‌توانید برخی از کارهای روز بعد را به شخص دیگری واگذار کنید؟ (مورد شماره ۹ را مطالعه کنید)

- آیا می‌توان کارهای غیرضروری را حذف کرد؟

هر چه روز شما شلوغ‌تر باشد، انجام این مرور سریع در صبح زود یا شب قبل، از اهمیت بیشتری برخوردار است. با انجام این کار وقتتان را برای تصمیم‌گیری تلف نمی‌کنید و ضمنا ذهن‌تان برای انجام کارهای دشوار روز بعد آمادگی پیدا می‌کند و احتمال انجام دادن‌شان بسیار بیشتر می‌شود.

۳- ابتدا سخت‌ترین کار را انجام دهید
شاید کلیشه‌ای به نظر برسد اما قورباغه‌تان را قورت دهید. این قورباغه می‌تواند یک پروژه بزرگ یا یک تماس تلفنی ناخوشایند باشد. موکول کردن چنین وظایفی به روز بعد، جز فرسودگی و حس عذاب وجدان ارمغان دیگری نخواهد داشت.

۴- مانعی که حواس شما را پرت می‌کند کنار بگذارید
حواس‌پرتی ناشی از وقفه‌های مداوم، قاتل بهره‌وری است. این وقفه می‌تواند نوتیفیکیشن‌ تلفن همراه یا یک شخص باشد. همان فناوری که زندگی را آسان‌تر کرده، می تواند انجام کارهای مفید و موثر را عملا غیر ممکن کند. اگر می‌خواهید روی موضوعی تمرکز کنید، تمامی ارتباطات بیرونی را قطع کرده و به خود فرصتی برای تامل بدهید.

۵- استراحت کنید
شما تنها برای مدت محدودی می‌توانید تمرکز عمیق داشته باشید. حتی در شلوغ‌ترین روزها نیز ده دقیقه‌ای را برای ایستادن، کشش، نوشیدن آب و قدم زدن اختصاص دهید.

۶- کارهای مشابه را با هم انجام دهید
کارهای مشابه را گروه‌بندی کنید و هر دسته را در زمان‌ مشخص انجام دهید. برای مثال شاید انجام تماس‌های تلفنی و پاسخ دادن به ایمیل‌ در یک گروه جای بگیرند. رعایت این نکته به شتاب شما کمک خواهد کرد. با این کار کمتر از یک شاخه به شاخه دیگر می‌پرید و در زمان نیز صرفه جویی می‌کنید. 

۷- صبحانه مناسب بخورید
مطالعات بسیاری به اهمیت صبحانه برای حفظ سلامتی تاکید کرده‌اند. افراد سالم بازدهی بیشتری دارند. مهم نیست چقدر مشغله دارید. در هر حال یک صبحانه مناسب بخورید. این به شما انرژی کافی برای شروع یک روز عالی را خواهد داد. 

۸- ورزش کنید
خون‌رسانی بهتر به مغز، توانایی تمرکز را افزایش می‌دهد. برای بهره‌مندی از این مزیت، نیازی نیست ساعت‌ها در باشگاه باشید. انجام حرکات ایزومتریک حتی زمانی که پشت میز هستید نیز کمک خواهد کرد.

۹- از دیگران کمک بخواهید
برخی افراد از درخواست کمک متنفرند. آنها معتقدند که توضیح دادن کاری به شخصی دیگر، بسیار بیشتر از انجام آن توسط خودشان زمان می‌برد. این نکته را در نظر بگیرید که نباید الزاما همه‌ی کارها را خودتان انجام دهید. یک کلید مهم برای بهره‌وری این است که تنها کارهایی را انجام دهید که «فقط خود شما» از عهده‌اش برمی‌آیید.

۱۰- به کارهای غیرضروری نه بگویید
نه گفتن را تمرین کنید. آیا روز شما توسط اولویت‌های شخص دیگری ربوده شده است؟ به مهمانی یا جلسات غیرضروری نه بگویید. 

هنگامی که شخصی با شما تماس می گیرد یا شرکت از شما درخواست جدیدی دارد، ‌چند ثانیه مکث و تامل کنید. از خودتان بپرسید که آیا این کار با اولویت‌های شما همخوانی دارد یا خیر.

اگر پاسخ منفی است، آن را رد کنید. «نه» یک جمله کامل است و هیچ توضیحی لازم نیست اما می‌توانید از عباراتی همچون «از اینکه من را دعوت کردید متشکرم، اما خیر.»، «ممنون که پرسیدید، اما نه.» استفاده کنید.

پریا شمس‌الدین

منبع

اگر می‌خواهید قابلیت یادگیری بالایی داشته باشید، باید توانایی تمرکزتان هم زیاد باشد. اما تمرکز یکی از مهارت‌هایی است که مانند عضلات نیاز به تمرین و توجه ویژه دارد. اگر روی افزایش تمرکز‌مان کار نکنیم، به تدریج کمتر و کمتر می‌شود و در نتیجه قابلیت یادگیری ما نیز کاهش پیدا می‌کند.

در این مطلب به پنج راهکار ساده برای افزایش مهارت تمرکز می‌پردازیم:

۱- بازی‌‌هایی برای افزایش تمرکز

برخی بازی‌ها ورزش مغز هستند و باعث افزایش توانایی تمرکز می‌شوند. بازی‌هایی مانند سودوکو، جدول، شطرنج و دیگر بازی‌های حافظه می‌توانند توانایی تمرکز ما را بالا ببرند.

نتایج چندین تحقیق نشان داده صرف ۱۵ دقیقه در روز برای این فعالیت‌ها به مدت حداقل ۵ روز در هفته می‌تواند تاثیر زیادی روی افزایش تمرکز داشته باشد.

۲- کیفیت خواب مهم است

افراد زیادی با مشکل کمبود خواب مواجه هستند. کمبود ساعات خواب و کیفیت پایین آن تاثیر زیادی روی همه ابعاد زندگی می‌گذارد که یکی از آنها کاهش قابل توجه تمرکز است. با رعایت چند نکته کوتاه می‌توانید تاثیر زیادی روی افزایش کیفیت خواب داشته باشید:

- سعی کنید شب‌ها کمی زودتر به تخت‌خواب بروید.
- حداقل یک ساعت قبل از خواب، از تلویزیون و موبایل استفاده نکنید و تلاش کنید نور محیط را کاهش دهید.
- دوش آب گرم پیش از خواب کمک کننده است و قبلا در مورد آن در بزرگراه صحبت کرده‌ایم.
- سعی کنید ساعت خواب و بیداری مشخصی داشته باشید و حتی در آخر هفته هم به آن پایبند بمانید.

۳- از شبکه‌های اجتماعی دوری کنید

شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و… به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مغز ما را با اطلاعات کوتاه و متنوع بمباران می‌کنند و از این بابت قاتل تمرکز به حساب می‌آیند. استفاده از شبکه‌های اجتماعی باعث می‌شود در دیگر ساعات شبانه‌روز هم تمرکز پایینی داشته باشیم. چرا که ذهن ما را به محتواهایی کوتاه و سطحی عادت می‌دهند. بنابراین تلاش کنید استفاده از‌ آنها را تا حد ممکن کاهش دهید.

۴- ورزش کنید

تحقیقات متعدد نشان داده فعالیت بدنی و ورزش، تاثیر قابل توجهی روی افزایش تمرکز برجای می‌گذارد و این تاثیر از حدود ۴ هفته بعد از شروع ورزش قابل مشاهده است. برخی تحقیقات هم نشان داده انجام ورزش هوازی به مدت حداقل یک سال باعث توقف روند کاهش حافظه ناشی از افزایش سن می‌شود و حتی در مواردی فرایند آن را برعکس می‌کند.

۵- مدیتیشن را امتحان کنید

بسیاری افراد مدیتیشن را به عنوان تمرینی برای کاهش استرس و خالی‌کردن ذهن می‌شناسند. اما مدیتیشن برای افزایش تمرکز نیز موثر است و یکی از راهکارهای مهم افزایش تمرکز به شمار می‌آید. یک اپلیکیشن رایگان به نام Reveri توسط چند نفر از اساتید دانشگاه استنفورد نوشته شده که با روش «خود هیپنوتیزم» تلاش می‌کند به افزایش تمرکز کمک کند. البته تمرین‌های آن به زبان انگلیسی است اما در صورت تمایل می‌توانید آن را امتحان کنید:

دانلود برای اندروید

دانلود برای iOS

برخی دانشجویان و دانش‌آموزان در فصل امتحانات به مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا رو می‌آورند و متعقدند این نوشیدنی‌ها میزان تمرکز و هوشیاری را بیشتر می‌کند. در تبلیغات فراوان این نوشیدنی‌ها هم روی قابلیت افزایش انرژی، تمرکز و هوشیاری تاکید زیادی شده است.

در اینجا قصد نداریم در مورد مزایا و معایب نوشیدنی‌های انرژی‌زا صحبت کنیم. بلکه می‌خواهیم در مورد دو کلمه مهم یعنی: تمرکز (focus) و هوشیاری (alertness) صحبت کنیم که دو عنصر مهم در «یادگیری» به‌شمار می‌آیند. اما اغلب به‌اشتباه گرفته می‌شوند و حتی گاهی‌ اوقات «هم‌معنی» تلقی می‌شوند.

«افزایش هوشیاری» به معنی حالتی است که در آن نسبت به محرک‌ها ادراک بالایی پیدا می‌کنیم و برای واکنش‌ سریع در وضعیت آمادگی قرار می‌گیریم. به عنوان مثال یک نگهبان را در نظر بگیرید: وی در وضعیت هوشیاری باید مراقب محیط پیرامونش باشد و با دقت محیط را برای هر گونه تحرک غیرمعمول بررسی و اسکن کند. این مثال خوبی از هوشیاری است.

اما از طرف دیگر تمرکز (فوکوس) به معنی توانایی متمرکز کردن «توجه» روی یک موضوع خاص است. قاعدتا هر چه بتوانیم روی یک موضوع تمرکز طولانی‌تری داشته باشیم، بهتر است. در ادامه مثال قبل، تصور کنید نگهبان متوجه یک نور چراغ قوه در ورودی ساختمان می‌شود، در این حالت تمام توجه و تمرکز نگهبان روی نور چراغ قوه متمرکز می‌شود تا بتواند خطر احتمالی را تشخیص دهد.

همانطور که از تعاریف مشخص شد، هوشیاری و تمرکز دو زاویه متفاوت از «توجه» انسان هستند که البته وجود هر دو نیز در یادگیری مهم است. در مورد نوشیدنی‌های انرژی‌زا می‌توانیم این نکته را بپذیریم که باعث افزایش «هوشیاری» می‌شوند. اما این به معنی افزایش تمرکز نیست.

تمرکز قابلیتی است که یک شبه افزایش پیدا نمی‌کند و با تمرین بهتر می‌شود. تمرکز درست مانند عضلات بدن است و برای تقویت، نیاز به صرف زمان و تمرین‌های متفاوت دارد.

در این مطلب با تعریف و تفاوت‌های تمرکز و هوشیاری آشنا شدیم. در مطالب بعدی بزرگراه، به راهکارهای افزایش تمرکز خواهیم پرداخت.

می‌دانیم بسیاری از محرک‌های افزایش توجه و تمرکز در کلاس‌های مجازی وجود ندارند. در یک کلاس حضوری ممکن است با انداختن (عمدی) یک خط کش از دست‌مان باعث بشویم چُرت برخی افراد پاره بشود! اما در کلاس مجازی چنین راهکارهایی در دسترس نیست. اما راهکارهای متنوع و جذاب دیگری در اختیارمان است که با کمک آنها می‌توانیم توجه و تمرکز شرکت‌کنندگان را افزایش دهیم. در این مطلب به چند راهکار مهم در این رابطه می‌پردازیم.

معرفی:
در ابتدای کلاس خودتان را به صورت خلاصه و کوتاه معرفی کنید. این کار به ویژه در وبینارهایی که شرکت‌کنندگان شاخت زیادی نسبت به شما ندارند،‌ باعث می‌شود که توجه افراد نسبت به مبحث بیشتر شود. چرا که با معرفی تجربیات و تخصص خودتان، سبب می‌شوید که دیگران صحبت‌هایتان را مهم‌تر تلقی کنند.

توضیح روند برگزاری کلاس:
بهتر است در ابتدای کار، نحوه برگزاری کلاس مجازی را به شرکت‌کنندگان توضیح دهیم. برای مثال: امروز قرار است به مدت ۴۵ دقیقه صحبت کنیم. در طول کلاس اگر سوالی دارید می‌توانید دست‌تان را با کلیک روی «علامت دست»، بالا بگیرید (ممکن است برخی شرکت‌کنندگان تجربه زیادی برای حضور در کلاس‌های مجازی نداشته باشند، بنابراین توضیح برخی امکانات فنی کمک‌کننده است). مبحث ما شامل این موارد خواهد بود که آن را به سه بخش با نام‌های … و … و ... تقسیم ‌کرده‌ایم. در طول صحبت‌ها چند کوئیز خواهیم داشت که از شما می‌خواهیم در آنها شرکت کنید.

کوئیز‌های آنلاین:
کلاس‌های مجازی امکانات متنوعی برای برگزاری نظرسنجی و انواع کوئیز‌ در حین برگزاری کلاس دارند و اغلب افراد نیز به مشارکت در آنها علاقمند هستند. بنابراین با طراحی چند نظرسنجی یا کوئیز آنلاین و مطرح کردن‌ آنها میزان مشارکت و تمرکز افراد را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهیم.

مشارکت دیگر مدرس‌ها در بخش گفتگوی متنی:
بسیاری از وبینارهای مجازی با حضور چند مدرس تشکیل می‌شوند. یکی از بهترین راهکارهای افزایش بهره‌وری، این است که یکی از مدرسین، هنگامی که مشغول سخنرانی نیست، در بخش چت (گفتگوی متنی) به پرسش‌های شرکت‌کنندگان پاسخ دهد. این کار باعث می‌شود افراد بیشتری به مطرح کردن پرسش‌های خودشان بپردازند و مشارکت جمعی را افزایش می‌دهد.

تنوع روش تدریس:
ساده‌ترین راه تدریس این است که یک فایل پرزنت بسازیم و تمام کلاس را با آن برگزار کنیم. اما اگر می‌خواهید میزان توجه را تا حداکثر ممکن بالا ببرید، بهتر است از چند روش متنوع برای تدریس استفاده کنید. علاوه بر فایل پاورپوینت، می‌توانید از فیلم‌های کوتاه نیز استفاده کنید. راهکار دیگر استفاده از وایت‌برد مجازی است که به افزایش کیفیت تدریس کمک زیادی می‌کند. در نهایت نیز می‌توانید همه فایل‌هایتان را در اختیار شرکت‌کنندگان قرار بدهید. در بزرگراه این امکان را به بهترین شکل ممکن در اختیار دارید.

تاکید به پرسش و مشارکت:
مهم است در طول کلاس از شرکت‌کنندگان «بخواهیم» که پرسش‌هایشان را مطرح کنند و آنها را به مشارکت در مباحث تشویق کنیم. این کار نیز تاثیر قابل توجهی روی درگیر کردن ذهن مخاطب و افزایش مشارکت برجای می‌گذارد.

علی‌اصغر هنرمند

احتمالا در مورد آزمایش مشهور «ایوان پاولوف» شنیده‌اید؟ این روانشناس با آزمایش روی سگ‌ها نشان داد که چطور می‌توان با یک محرک ساده این حیوانات را شرطی کرد. او هنگام غذا دادن به سگ‌ها یک زنگ را به صدا در می‌آورد. بعد از مدتی حتی اگر غذایی هم در کار نبود، به‌صدا در آوردن زنگ باعث ترشح بزاق در سگ‌ها می‌شد.

سازندگان شبکه‌های اجتماعی نیز از همین اصل و البته چندین اصل مهم دیگر در روانشناسی کمک می‌گیرند تا ما را به استفاده از محصولات‌شان ترغیب کنند. در واقع هرچه زمان بیشتری در شبکه‌های اجتماعی صرف کنیم، باعث افزایش درآمد صاحبان آنها می‌شویم و به همین خاطر آنها تمام تلاش خودشان را به‌کار می‌گیرند تا وقت باارزش ما را به خودشان اختصاص دهند.

در پشت صحنه‌ی بسیاری از اپلیکیشن‌های مشهور، صدها متخصص قرار گرفته‌اند و از تمام راهکارهای ممکن استفاده می‌کنند تا میزان استفاده کاربران از محصولات‌شان را افزایش دهند. در واقع ما در یک جنگ نابرابر قرار گرفته‌ایم که در آن یک ارتش از مختصصان تلاش می‌کنند بدون اینکه متوجه شویم مهم‌ترین دارایی‌هایمان (زمان، انرژی و تمرکزمان) را از ما بگیرند.

«نوتیفیکیشن‌ها» یکی از مهم‌ترین سلاح‌هایی است که توسط اپلیکیشن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند تا کاربران را به باز کردن اپلیکیشن ترغیب کنند. تلفن همراه ما هر چند دقیقه یک بار به صدا در می‌آید و به ما یادآوری می‌کند یک پیام جدید در اینستاگرام، تلگرام، فیسبوک و... داریم. ما نیز سراغ تلفن‌مان می‌رویم و درست مانند آزمایش پاولوف یک جایزه دریافت می‌کنیم: یعنی یک ویدیو، تصویر یا متن جذاب می‌بینیم و این سبب ترشح مقدار کمی هورمون لذت می‌شود.

فرمول ساده است: یک زنگ کوچک (نوتیفیکیشن) و مشاهده یک محتوای جذاب (دریافت جایزه) کم‌کم و به تدریج، چرخه «شرطی‌شدن» در مغز ما تکمیل میشود. پس از مدتی دیگر حتی به صدای زنگ هم نیاز نخواهد بود و کاربران به صورت ناخودآگاه هر چند دقیقه یک بار سراغ تلفن همراه‌شان می‌روند و شبکه‌های اجتماعی‌شان را چک می‌کنند.

در این مورد بررسی‌های علمی زیادی نیز انجام شده. برای مثال یک تحقیق روی کاربران عادی در سال ۲۰۱۷ نشان‌ داد که ۸۶ درصد کاربران دایما به شبکه‌های اجتماعی و ایمیل‌شان سر می‌زنند و این کار باعث افزایش قابل توجه استرس در آنها می‌شود. یک بررسی دیگر نیز توسط دانشگاه کالیفرنیا روی مدیران اجرایی نشان داده که این افراد به طور متوسط روزانه ۲۶۰۰ بار تلفن‌شان را لمس می‌کنند! ایمیل‌شان را روزی ۷۴ بار چک می‌کنند و حداقل ۴۶ نوتیفیکیشن دریافت می‌کنند.

همه اینها باعث آسیب شدید به تمرکز و کاهش قابل توجه کارایی مغز و بهره‌وری می‌شوند. بنابراین لازم است راهکارهایی اتخاذ کنیم تا جلوی آسیب‌ها را بگیریم:

چند راهکار عملی:

• نوتیفیکیشن‌های تلفن همراه را برای همه اپلیکیشن‌ها غیرفعال کنید.
• در برخی ساعات مشخص، تلفن‌همراه‌تان را به طور کامل خاموش کنید.
• از تکنیک پومودورو برای افزایش تمرکز کمک بگیرید (اگر با این تکنیک آشنا نیستید، دوره آموزشی تکنیک پومودورو در بزرگراه را از دست ندهید).
• از ابزارهای موجود در تلفن‌همراه‌ جهت بررسی میزان کارکردتان کمک بگیرید. برای مثال در آیفون بخشی به نام Screen Time اضافه شده که ساعات صرف شده در هر اپلیکیشن را نشان می‌دهد. برای اندروید هم می‌توانید از اپلیکیشن Digital Wellbeing استفاده کنید. برای کامپیوتر دسکتاپ هم اپلیکیشن RescueTime گزارش کاملی از فعالیت‌ها در اختیارتان قرار می‌دهد.

علاوه بر موارد گفته شده، تلاش کنید هنگامی که بدون دلیل و به صورت «عادت‌گونه» به سوی تلفن همراه‌تان می‌روید، جلوی خودتان را بگیرید. این کار کمک می‌کند به‌تدریج چرخه شرطی سازی را بشکنید.