آشنایی با «تکنیک فاینمن» برای یادگیری عمیق‌تر
گاهی اوقات وقتی مشغول یادگیری موضوع جدیدی هستیم، بعد از مطالعه این «تصور» را داریم که آن را به خوبی آموخته‌ایم. اما هنگامی که در عمل به آن دانسته‌ها نیاز داریم، متوجه می‌شویم به اندازه کافی روی موضوع تسلط نداریم.
مثلا یک دوره آموزشی برنامه‌نویسی دیده‌ایم اما در عمل هنگام کدنویسی کم می‌آوریم. یا برای امتحان پایان ترم وقت زیادی صرف مطالعه کرده‌ایم، اما سر جلسه امتحان متوجه می‌شویم اوضاع خراب است. مشکل اینجاست که هنگام یادگیری، ما فقط توهمی از یادگیری داشته‌ایم.
اینجاست که تکنیک فاینمن به‌کار می‌آید: روشی که برخی از کارشناسان آموزش، آن را جزو ۵ راهکار برتر یادگیری به‌شمار می‌آورند و سبب می‌شود قسمت‌هایی که واقعا متوجه نشده‌ایم را شناسایی و برای رفع‌شان اقدام کنیم.
مراحل تکنیک:
۱- ابتدا موضوع مورد نظرتان را مشخص کرده و عنوان آن را بالای یک کاغذ بنویسید.
۲- سپس مبحث را با کمک کلمات خودتان روی کاغذ توضیح دهید. انگار می‌خواهید آن را برای شخص دیگری به زبان ساده شرح دهید. ضمنا اگر می‌توانید، توضیح‌تان را با مثال‌های متعدد تکمیل کنید.
۳- توضیحات را مرور کنید و بررسی کنید در کدام بخش‌ها اطلاعات‌تان ناقص است. اغلب اوقات در مرحله دوم متوجه می‌شویم که قادر به شرح بخش‌های مهمی از مبحث نیستیم و این نشان می‌دهد که کجاها را به‌خوبی یاد نگرفته‌ایم. در این بخش‌ها نیاز به مطالعه بیشتر داریم.
۴- بررسی کنید کدام بخش‌ها را به صورت بسیار فنی و پیچیده توضیح داده‌اید. خودتان را به چالش بکشید تا مجددا آنها را به زبان ساده شرح دهید. انگار که می‌خواهید آن را برای یک کودک شرح دهید. البته بعد از به‌کارگیری این تکنیک، ممکن است متوجه شوید که به‌زمان بیشتری برای مطالعه و یادگیری نیاز دارید. اما لطفا دو نکته را فراموش نکنید:
اول- نیاز نیست این تکنیک را برای همه‌چیز استفاده کنید! مثلا اگر دانشجو یا دانش‌آموز هستید، احتمالا در برخی دروس فقط هدف‌تان کسب نمره است. اما در برخی دیگر می‌خواهید مباحث را دقیق و بنیادین یادبگیرید، که در آنها پیشنهاد می‌کنیم از روش فاینمن استفاده کنید.
دوم- با وجود صرف زمان بیشتر، بعد از مدتی استفاده از این تکنیک متوجه می‌شوید که هم نقاط ضعف‌تان را شناسایی می‌کنید و هم عمق یادگیری شما افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند و در عمل به مباحث تسلط بسیار بیشتری پیدا می‌کنید. بنابراین کاملا ارزشش را دارد.
ریچارد فاینمن فیزیکدان و برنده جایزه نوبل بود که جزو دانشمندان مشهور تاریخ به‌شمار می‌آید. او در عین حال یک معلم بزرگ بود که توانایی‌اش در توضیح مباحث پیچیده به زبان ساده سبب شده بود که او را The Great Explainer بنامند.
برخی سخنرانی‌ها و مصاحبه‌هایش هم در یوتیوب موجود است.
دکتر علی اصغر هنرمند
